- गुजरात आणि सौराष्ट्रात १,११,१११ जलसंधारण संरचना निर्माण करणारी समर्पित संस्था गिरगंगा परिवार ट्रस्टतर्फे कार्यक्रमाचे आयोजन.
गिरगंगा परिवार ट्रस्टच्या जलसंधारणासाठीच्या अथक प्रयत्नांमुळे, सौराष्ट्र आणि गुजरातमध्ये उल्लेखनीय परिवर्तन होत आहे. या दिव्य उपक्रमाला आणखी बळकटी देण्यासाठी, जगप्रसिद्ध हिंदी कवी, तत्वज्ञानी आणि कथाकार डॉ. कुमार विश्वास यंदाच्या डिसेंबरमध्ये राजकोट येथे ‘जलकथा : अपने अपने श्याम की’ या नावाने तीन दिवसांचे आध्यात्मिक प्रवचन सादर करतील.
सुशिक्षित आणि युवा समुदायांमध्ये अत्यंत लोकप्रिय असलेले डॉ. कुमार विश्वास हे केवळ एक कवीच नाहीत तर सामाजिक आणि सांस्कृतिक मुद्द्यांवर त्यांच्या स्पष्ट विचारांसाठी ओळखले जाणारे एक प्रगल्भ विचारवंत देखील आहेत. त्यांच्या प्रवचन आणि कथाकथनाद्वारे ते भारतीय संस्कृती आणि मूल्यांचे सार अधोरेखित करतात. त्यांची भाषणे अनेकदा रामायण, महाभारत आणि भगवान कृष्णाचे जीवन आणि शिकवण यासारख्या कालातीत महाकाव्यांमधून येतात.
१५, १६ आणि १७ डिसेंबर रोजी राजकोट येथील रेसकोर्स मैदानावर दररोज सायंकाळी ८ ते मध्यरात्रीपर्यंत तीन दिवसांचा ‘जलकथा’ प्रवचनाचा कार्यक्रम होणार आहे. डॉ. विश्वास हे एकत्रित श्याम कथांचे (भगवान कृष्णाच्या दैवी कथा) जलसंवर्धनाच्या संदेशासह सादरीकरण करण्याबरोबरच, तरुण पिढीला त्यांच्या सांस्कृतिक आणि पर्यावरणीय जबाबदाऱ्यांची खोल समज घेण्यास प्रोत्साहित करतील.
सौराष्ट्र आणि गुजरातसाठी पाण्याची कमतरता हे सर्वात मोठे आव्हान आहे. ही बाब लक्षात घेऊन ‘गिरगंगा परिवार ट्रस्ट’ने १,११,१११ जलसंधारण संरचना पूर्ण करण्याचे एक भव्य अभियान हाती घेतले आहे, ज्यामध्ये चेक डॅम, पुनर्भरण केलेल्या कूपनलिका, शेततळे आणि शोष खड्डे यांचा समावेश आहे. श्री. दिलीपभाई सखिया यांच्या नेतृत्वाखाली आणि विश्वस्त, पूर्ण पथके आणि असंख्य स्वयंसेवकांच्या सामूहिक समर्पणाने, ८,२०० हून अधिक संरचना आधीच पूर्ण झाल्या आहेत.
पाण्याच्या तीव्र कमतरतेमुळे सद्यस्थितीत सौराष्ट्रातील अनेक गावे ओसाड झाली आहेत. कारण येथील तरुणाई कामाच्या शोधात शहरांकडे स्थलांतरण करतात. परिणामी शहरी लोकसंख्यावाढ आणि सामाजिक आव्हाने निर्माण होतात. हे चित्र पालटून ग्रामीण जीवन आणि समृद्धी पुनरुज्जीवित करणे हा देखील ट्रस्टच्या मोठ्या प्रमाणात राबवण्यात येणाऱ्या जलसंधारण मोहिमेचा उद्देश आहे.
जलकथा सुरू होण्यापूर्वी, जागरूकता मोहिमेचा एक भाग म्हणून, भारतातील १११ पवित्र नद्यांचे पाणी (जल) राजकोट येथे विधीवत कलशांद्वारे (कलश) आणले जाईल. १४ डिसेंबर रोजी, एका भव्य समारंभात यजमान जोडप्यांद्वारे (यजमान दम्पत्य) वैदिक विधीद्वारे या पाण्याचे पूजन केली जाईल.
‘जलकथा’ आणि जलसंवर्धनाचा संदेश प्रसारित करण्यासाठी, गिरगंगा परिवार ट्रस्ट संपूर्ण प्रदेशातील सामाजिक नेते, धार्मिक व्यक्ती आणि संघटनांसह सामुदायिक बैठका आणि मेळाव्यांची मालिका आयोजित करत आहे. त्यांना या उदात्त उपक्रमात सहभागी होण्यासाठी आमंत्रित करत आहे. राजकोट रेसकोर्स मैदानावर आयोजित केलेल्या या भव्य कार्यक्रमात १.५ लाखांहून अधिक नागरिक सहभागी होण्याची अपेक्षा आहे.
केंद्रीय जलशक्ती मंत्री श्री. सी. आर. पाटील यांच्या मार्गदर्शनाखाली, गिरगंगा परिवार ट्रस्टचे प्रतिनिधी श्री. दिलीपभाई सखिया आणि डॉ. भरतभाई बोघरा यांनी दिल्ली येथे डॉ. कुमार विश्वास यांची भेट घेतली. डॉ. विश्वास यांनी या वेळी ट्रस्टच्या उपक्रमांबद्दल सविस्तर माहिती जाणून घेतली आणि तीन दिवसीय ‘जलकथा’ कार्यक्रम आयोजित करण्यास सहमती दर्शविली. मंत्री श्री. पाटील यांनी या उपक्रमात वैयक्तिक रस घेतला असून, ते सतत मार्गदर्शन आणि पाठबळ देत आहेत.
केंद्र सरकारने मंजूर केलेल्या चार जलसंधारण प्रारुपांमध्ये (मॉडेल) गिरगंगा प्रारुप अव्वल स्थानावर आहे. जलशक्ती मंत्रालयाने गिरगंगा परिवार ट्रस्टबरोबर एक सामंजस्य करार केला आहे आणि प्रकल्पाबाबतचा विदा (डेटा) अपलोड करण्यासाठी एक समर्पित संकेतस्थळही सुरू केले आहे. अलीकडेच, लोकसभेतील चर्चेदरम्यान शाश्वत जल व्यवस्थापनातील यशाबद्दल ट्रस्टच्या प्रयत्नांचा सार्वजनिकरित्या गौरव करण्यात आला.
गिरगंगा परिवार ट्रस्टच्या उपक्रमांवर एक दृष्टिक्षेप
– ७ जिल्हे, ३५ तालुके आणि ५८२ गावे आणि शहरांमध्ये प्रकल्पाची अंमलबजावणी.
– ८,३५४ चेकडॅम, तलावांची उभारणी आणि विहिरींचे पुनर्भरण.
– १.५१ लाख लहान आणि सीमावर्ती शेतकऱ्यांसह ७.५५ लाख लोकांना याचा थेट फायदा.
– भूजल पातळी पूर्ववत झाली असून, ४.२९ लाख एकर शेतजमिनीवरील सिंचन क्षमता सुधारली आहे.
डॉ. कुमार विश्वास यांच्या आगामी व्याख्यानाबाबत गुजरातसह अन्य राज्यांमध्येही उत्सुकता दिसून येत आहे. या भव्य कार्यक्रमाचे व्यवस्थापन करण्यासाठी अनेक समित्या स्थापन करण्यात आल्या असून, तयारी आधीच जोरात सुरू आहे.
मुंबई आणि महाराष्ट्रात राहणाऱ्या हजारो गुजराती कुटुंबांनाही या उदात्त कार्यात गिरगंगा परिवार ट्रस्टबरोबर हातमिळवणी करण्यासाठी आमंत्रित करण्यात आले आहे त्यांची मातृभूमी केवळ नर्मदासारख्या प्रकल्पांवर अवलंबून राहण्याऐवजी पाण्याबाबत स्वावलंबी बनू शकेल, हा यामागील उद्देश आहे. ट्रस्ट त्यांना या उपक्रमात मनापासून योगदान देण्याचे आणि राजकोट येथील तीन दिवसांच्या ‘जलकथा: अपने अपने श्याम की’ या कार्यक्रमात सहभागी होण्याचे आवाहन करत आहे.
About The Author
